Voor sommigen klinkt onsterfelijkheid als muziek in de oren, maar dan wel met behoud van een goede levenskwaliteit. Verouderen gaat gepaard met veranderingen die we liever niet laten gebeuren. Enkele veranderingen die typerend zijn voor de ouder wordende mens zijn bijvoorbeeld gemakkelijker aankomen en moeilijker afvallen, het sneller koud hebben en minder energie hebben. Wist u dat al deze processen zijn terug te brengen zijn op één enkele stof die we in onze cellen terugvinden?
AMPK reguleert energiemetabolisme
Alle menselijke cellen nemen voortdurend hun eigen energiestatus waar. Processen die energie produceren zouden in balans moeten zijn met processen die energie verbruiken. Zo kan er nooit een teveel of een tekort ontstaan. Sommige situaties leiden tot het waarnemen van een energietekort in de vorm van een ATP-tekort in onze cellen. ATP staat voor adenosinetrifosfaat en is de universele stof die in de cel snel kan worden omgezet tot energie. Deze energie kan dan onder meer gebruikt worden om de lichaamstemperatuur op peil te houden, om spieren te laten contrageren of om bouwstoffen van het lichaam te produceren.
De controleur en regulator van deze energiebalans is adenosinemonofosfaat geactiveerd proteïne kinase (AMPK). Deze kinase neemt zeer subtiele schommelingen in onze energiebalans waar en wordt geactiveerd als er een tekort aan ATP ontstaat in de cel. De reactie van AMPK is erg efficiënt. Zo zorgt geactiveerd AMPK er logischerwijze voor dat alle processen die ATP kosten worden onderdrukt terwijl alle processen die ATP kunnen produceren gestimuleerd worden. Concreet betekent dit dat de activatie van AMPK leidt tot een vergrootte opname van glucose en vetten uit de bloedbaan om beide snel te kunnen verbranden voor de productie van ATP. Ook worden de organellen die verantwoordelijk zijn voor de verbranding van deze stoffen nu opgedreven in hun functie en in hun aantallen. Deze organellen heten mitochondriën en zijn als het ware de energiefabrieken van onze cel. Onder invloed van AMPK neemt het aantal energiefabrieken per cel dus toe [1].
Daarnaast worden alle onnodige of minder goed functionerende delen van de cel nu afgebroken om hergebruikt te worden of om de bouwstoffen ervan te verbranden voor de vorming van ATP. Dit proces heet autofagie en zorgt ervoor dat een cel kan overleven, ook als er minder energievoorraad ter beschikking is [1,2].
Als we er dus in slagen om AMPK te activeren dan gaat ons metabolisme sneller en kunnen onze cellen langer overleven. Dat is precies wat we verstaan onder ‘fit en gezond ouder worden’. Denk daarbij niet enkel aan de senioren, dit verouderingsproces is namelijk al vele jaren daarvoor aan de gang.
AMPK activeren met leefstijl
Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat AMPK wordt geactiveerd? Deze wordt actief als er een energietekort wordt waargenomen. Het is dus verstandig cellen regelmatig een kortdurend energietekort te bezorgen, bijvoorbeeld door intermitterend vasten, intensief sporten of koudeprikkels (zoals zwemmen in koud water of het nemen van een koude douche) [3–5].
Jiaogulan (Gynostemma pentaphyllum) als ‘onsterfelijkheidskruid'
Daarnaast bestaan er in de natuur ook planten en stoffen die AMPK kunnen activeren. Eén van de bekendste en sterkste activatoren van AMPK is een Aziatische klimplant genaamd Jiaogulan, oftwel Gynostemma pentaphyllum. Jiaogulan bevat 2 saponinen van het dammarane type (damuline A en damuline B) die beiden AMPK sterk activeren. Daarnaast bevat deze plant een unieke combinatie van polysachariden, flavonoïden, sterolen, aminozuren en enkele andere essentiële elementen zoals koper, ijzer en zink. Dit complete palet aan inhoudsstoffen maakt van Jiaogulan een unieke plant die terecht in de traditionele Chinese geneeskunde het ‘onsterfelijkheidskruid’ wordt genoemd [6–9].
Jiaogulan is een plant die naast het doorvoeren van, soms drastische, leefstijl-aanpassingen, als supplement kan worden ingezet bij mensen met metabole stoornissen waarbij er duidelijk sprake is van een verminderde vetverbranding, glucose-intolerantie en koude-intolerantie. Metabole stoornissen komen erg vaak voor en liggen aan de basis van het ontstaan van het metabool syndroom. Metabool syndroom wordt gekenmerkt door overgewicht of obesitas, insulineresistentie of diabetes mellitus type II, hoge bloeddruk, hypercholesterolemie en dyslipidemie. Het hebben van een aantal van deze risicofactoren zorgt voor een sterk verhoogde mortaliteit en een sterk gedaalde levenskwaliteit. Naast dieet en leefstijl kan ook suppletie hier een meerwaarde betekenen. Denk daarbij vooral aan activatoren van AMPK zoals Jiaogulan.
Kennis in de praktijk
· Metabole stoornissen komen vaak voor en zijn gerelateerd aan een verminderde levenskwaliteit en een groter risico op allerhande aandoeningen
· Metabole stoornissen kunnen effectief worden behandeld met de combinatie van leefstijl en dieet aangevuld met suppletie
· Intermitterend vasten, calorie restrictie, koude prikkels en sporten zijn goede en noodzakelijke leefstijlinterventies ter behandeling van metabole aandoeningen
· Het beïnvloeden van het energiemetabolisme kan ook aan de hand van fytotherapeutische suppletie zoals Jiaogulan
Referenties
1. Hardie DG. Keeping the home fires burning: AMP-activated protein kinase. J R Soc Interface. 2018;15(138).
2. Moore MN. Lysosomes, Autophagy, and Hormesis in Cell Physiology, Pathology, and Age-Related Disease. Dose Response. 2020 Sep;18(3):1559325820934227.
3. O’Neill HM. AMPK and Exercise: Glucose Uptake and Insulin Sensitivity. Diabetes Metab J. 2013 Feb;37(1):1–21.
4. Mulligan JD, Gonzalez AA, Stewart AM, Carey HV, Saupe KW. Upregulation of AMPK during cold exposure occurs via distinct mechanisms in brown and white adipose tissue of the mouse. J Physiol. 2007 Apr 15;580(Pt. 2):677–84.
5. Speakman JR, Mitchell SE. Caloric restriction. Mol Aspects Med. 2011 Jun;32(3):159–221.
6. Nguyen PH, Gauhar R, Hwang SL, Dao TT, Park DC, Kim JE, et al. New dammarane-type glucosides as potential activators of AMP-activated protein kinase (AMPK) from Gynostemma pentaphyllum. Bioorg Med Chem. 2011 Nov 1;19(21):6254–60.
7. Lee HS, Lim S-M, Jung JI, Kim SM, Lee JK, Kim YH, et al. Gynostemma Pentaphyllum Extract Ameliorates High-Fat Diet-Induced Obesity in C57BL/6N Mice by Upregulating SIRT1. Nutrients. 2019 Oct 15;11(10):2475.
8. Chi A, Tang L, Zhang J, Zhang K. Chemical composition of three polysaccharides from Gynostemma pentaphyllum and their antioxidant activity in skeletal muscle of exercised mice. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2012 Dec;22(6):479–85.
9. Gauhar R, Hwang S-L, Jeong S-S, Kim J-E, Song H, Park DC, et al. Heat-processed Gynostemma pentaphyllum extract improves obesity in ob/ob mice by activating AMP-activated protein kinase. Biotechnol Lett. 2012 Sep;34(9):1607–16.
