Het effect van beweging op de metabole gezondheid

Het is al langer bekend dat regelmatig sporten is geassocieerd met een verlaagd risico op hart- en vaatziekten en overlijden. Ook kan regelmatig sporten positieve gevolgen hebben voor ontstekingsprocessen in het lichaam. Het is echter minder duidelijk welke onderliggende werkingsmechanismen aan deze effecten ten grondslag liggen.

Onderzoekers van MHG (Massachusetts General Hospital) hebben in een recent onderzoek [1] hierin meer inzicht gekregen. Opvallend in die studie is het effect dat korte momenten van intensieve sportbeoefening kunnen hebben op in het lichaam circulerende metabolieten die betrokken zijn bij insulineresistentie, oxidatieve stress, de reactiviteit van het vaatstelsel, ontstekingsprocessen en de levensduur.

Het onderzoek

Aan het onderzoeken namen 411 deelnemers van middelbare leeftijd deel. De gemiddelde leeftijd was 53 jaar en 8 maanden. Iets meer dan de helft (63%) van de deelnemers was vrouw. Er werd gebruikgemaakt van een cardiopulmonale inspanningstest (fietsen) van 12 minuten. Bij de deelnemers werd bloed afgenomen in rust en op het moment van de piekprestatie in de test. Men onderzocht vervolgens 588 verschillende metabolieten in het bloed en maar liefst 502 daarvan lieten een verandering zien door kortdurende intensieve inspanning.

Enkele belangrijke uitkomsten uit het onderzoek

De veranderingen die werden gezien hadden onder andere te maken met de markers van insulineresistentie. Zo nam glutamaat af met 29% en dimethylguanidino-valeriaanzuur (DMGV) met 18%. Er werd ook een toename van 33% gevonden in de metabolieten die verband houden met de vetverbranding (lipolyse). Tot slot zag men een toename van de beschikbaarheid van stikstofoxide (NO) en een toename van bruin vet. Meer stikstofoxide zorgt voor ontspanning in de bloedvaten en bruin vet zet energie om in warmte, waardoor deze energie niet langer opgeslagen kan worden als wit vet. De genoemde markers zijn allemaal verbonden aan het metaboloom van de mens en daarmee in ieder geval relevant voor bijvoorbeeld diabetes type 2 en de metabole gezondheid van het hart.

De veranderingen die het sporten teweegbracht, waren echter niet voor alle deelnemers gelijk. De intensiteit van de piekprestatie, het geslacht van de deelnemer en de body mass index (BMI) bleken invloed te hebben. Bij mensen met een hogere BMI waren bijvoorbeeld de effecten minder uitgesproken, met name daar waar het de insulinegevoeligheid en de markers voor diabetes betrof. Bij vrouwen was het effect op bepaalde metabole markers die de hartgezondheid beschermen groter dan bij mannen.

Conclusie

De onderzoekers kwamen op basis van de uitkomsten van hun onderzoek tot de conclusie dat korte, intensieve sportbeoefening bij een groot deel van de bevolking een breed spectrum van processen in het lichaam die relevant zijn voor het metaboloom positief beïnvloedt. Dit is volgens de onderzoekers onder andere relevant voor de cardiovasculaire gezondheid en de levensduur.

Kennis in de praktijk

Sporten op een manier die passend is bij het lichaam is gezond. De uitkomsten van dit onderzoek onderstrepen dat het de metabole gezondheid van uw cliënten positief kan beïnvloeden. Met name de gevoeligheid voor insuline kan daarbij voor uw cliënt interessant zijn.

Als er sprake is van een hogere BMI, kan op basis van de uitkomsten van dit onderzoek te verwachten zijn dat sporten alleen onvoldoende is om het gewenste effect te bereiken. Het ondersteunen van de metabole gezondheid en met name de insulinegevoeligheid van uw cliënt met interventies op het gebied van voeding, maaltijdfrequentie en intermitterend vasten kunnen dan aanvullend nodig zijn om het effect van de sportbeoefening te optimaliseren.

[1] Nayor, M et.a. 2020. Metabolic Architecture of Acute Exercise Response in Middle-Aged Adults in the Community. Circulation 142:1905-24 https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.120.050281