Column Fien Demeulemeester: Eat, absorb, starve and repeat
Docente Fien Demeulemeester heeft een column geschreven voor PharmActueel! Zij vertelt hier meer over het metabolisme en de drie statussen. Lees snel verder!
De mens kan zijn metabolisme afstemmen op drie bekende voedingssituaties: eten van een maaltijd, nuchter zijn en hongersnood. Eat, absorb, starve and repeat, dus. Drie metabole statussen met elk hun voor- en nadelen, maar alle drie even onmisbaar voor een gezond leven!
Eat: de voedende status
Tijdens het eten moet het lichaam zich volledig aanpassen aan al die stoffen in het maag-darmkanaal. Zo moeten nutriënten worden verteerd, ziektekiemen gedood en moeten er verschillende hormonen worden geproduceerd. Deze toestand wordt de postprandiale status genoemd en is een dynamische toestand waarbij bijna alle organen en weefsels betrokken zijn. Deze status wordt bovendien gekenmerkt door een eigenaardig fenomeen genaamd ‘de postprandiale inflammatie’.
Verrassend genoeg is het bij elke maaltijd noodzakelijk dat er een algehele proactieve ontsteking optreedt, zodat zo snel en efficiënt mogelijk aanwezige ziektekiemen worden geneutraliseerd, maar ook om de insulineproductie alvast aan te zwengelen. De postprandiale status kan in onze moderne maatschappij tot wel 16 uur per dag in beslag nemen door het voortdurend eten en snacken! Op die manier verkeert jouw lichaam dus voortdurend in een chronische inflammatie, wat heel erg nadelig is voor je gezondheid!
Absorb: de nuchtere status
Als alle voedingsstoffen uit het maag-darmkanaal zijn verteerd, opgenomen en in de circulatie terecht zijn gekomen, kunnen alle lichaamscellen van deze voeding profiteren. Deze metabole toestand wordt de postabsorptiestatus of nuchtere toestand genoemd en treedt op vanaf ten vroegste 6 uur na de maaltijd. Dit gebeurt meestal 's nachts, maar overdag vasten kan deze status ook bereiken. In deze toestand moet je lichaam vertrouwen op opgeslagen glycogeen als energiebron. Vetweefsel is een belangrijke partner in dit scenario en levert vetzuren als alternatieve brandstof voor skeletspieren, lever en nieren.
Deze relatief comfortabele toestand is de ideale metabole status om aan groei- en herstelprocessen te werken. Vertoef jij wel elke nacht minimaal 12 uur in deze metabole status? Zo niet dan kan jouw lichaam onvoldoende zichzelf herstellen en wordt je gezondheid ondermijnd.
Starve: de hongersnood
Een status die in onze welvaartsmaatschappij zelden nog voorkomt, is die van de ondervoeding of uithongering. Vanuit evolutionair oogpunt heeft de mens allerhand fysiologische tools ontwikkeld om te kunnen omgaan met hongersnood. Na enkele dagen van hongersnood worden ketonen de belangrijkste bron van brandstof voor onder meer het hart en de hersenen. Hiervoor worden doorgaans vetten gebruikt als bron.
Zodra deze voorraden zijn uitgeput worden spieren afgebroken voor hun eiwitten. Langdurige hongersnood is door deze spierafbraak nadelig voor de gezondheid, maar een ‘hongersnood’ van enkele dagen waarbij vooral ketonen de primaire brandstof worden, kan voor het lichaam gezond makend zijn. Productie van ketonen gaat vaak gepaard met verbeterde cognitie en verminderde eetlust, waardoor vasten door velen ook als aangenaam wordt ervaren.
Blijf in het ritme
Op regelmatige basis alle drie deze programma’s aanspreken, zorgt ervoor dat je metabool flexibel blijft. Voortdurend in de postprandiale status blijven, leidt tot verlies van metabole flexibiliteit en is daardoor een risicofactor voor metabole aandoeningen zoals obesitas, diabetes type II en het metabool syndroom. In een wereld waar voeding altijd en overal aanwezig is, is het niet evident om de afwisseling tussen deze metabole toestanden te blijven handhaven.
Om optimaal te kunnen profiteren van de drie metabole programma’s eet je idealiter maximaal 3 maaltijden per dag en zorg je voor nachtelijke nuchtere toestand die lang genoeg duurt. Vervolgens kan het een goed idee zijn om enkele keren per jaar zo’n 2 tot 3 dagen te vasten.
- We are wired for feast and famine, not feast, feast, feast. -
Jason Hung
