Vitamine B5 (pantotheenzuur)

De naam "pantotheenzuur" komt van het Griekse woord pantos dat "overal" betekent, wat duidt op het feit dat dit B-vitamine in alle levende cellen in de natuur voorkomt, evenals in een groot aantal voedingsmiddelen. Niettemin gaat een groot deel daarvan tijdens de voedselbereiding en -opslag verloren.

Mensen onder stress, die veel geraffineerd voedsel consumeren en/of regelmatig alcohol drinken, kunnen een (biochemisch) tekort aan dit vitamine ontwikkelen, wat zich uit in verhoogde insulinegevoeligheid, verlaagd cholesterolgehalte en een verlaagd kaliumgehalte in het serum.

Pantotheenzuur vervult een essentiële rol in de celstofwisseling en neemt in de vorm van co-enzym-A deel in de productie van energie uit koolhydraten, vetten en eiwitten. Het is een precursor van het co-enzym-A (CoA). CoA is een co-factor in meer dan 70 stofwisselingsroutes, waarvan de belangrijksten betrekking hebben op de verbranding van vetten, koolhydraten en aminozuren voor de energieproductie. Daarnaast speelt CoA een rol in de synthese van haem en acetylcholine evenals in fase-II detoxificatiereacties.

Het is essentieel voor de synthese van cholesterol, steroïden en vetzuren en in de stofwisseling van andere B-vitaminen. Pantotheenzuur (en het verwante pantethine) is biochemisch de meest stabiele precursor van co-enzym A die in supplementvorm te verkrijgen is.

Vitamine B5 heeft significante cholesterolverlagende eigenschappen. Met name diabetici hebben er baat bij, omdat het de bloedglucosespiegels niet negatief beïnvloedt.

Verder is vitamine B5 van groot belang voor de bijnierfunctie, en in combinatie met een B-complex wordt het ingezet bij stressmanagement. Pantotheenzuur stimuleert de bijnieren en verhoogt de productie van cortisol en andere bijnierhormonen. Deze hormonen helpen de stofwisseling, helpen allergieën bestrijden en zijn nuttig bij het weefselherstel.

Patiënten met rheumatoïde artritis blijken ook verlaagde vitamine B5-niveaus te hebben en suppletie met vitamine B5 verminderde de symptomen.

In aanvulling op het bovenstaande kan nog gezegd worden dat pantotheenzuur gebruikt kan worden om allergieën te bestrijden. Het stimuleert het immuunsysteem bij de productie van antilichamen. Tevens versnelt het de wondgenezing.

Vitamine B5 en verwante verbindingen kunnen celmembranen beschermen tegen beschadiging door vrije radicalen. Dit hangt mogelijk samen met stimulering van co-enzym A. CoA vermindert lipidenperoxidatie en stimuleert reparatiemechanismen door de fosfolipidensynthese te verhogen.

Vrij pantotheenzuur is een onstabiele verbinding, zodoende wordt in voedingssupplementen vrijwel altijd het calciumzout (calciumpantothenaat) gebruikt.

In de aangegeven dosering zijn van vitamine B5 geen contra-indicaties bekend.

Pantotheenzuur is veilig in gebruik. De Europese Scientific Comittee on Food heeft geen studies kunnen vinden waarin negatieve effecten van vitamine B5 werden gevonden en heeft daarom geen bovengrens aan het veilig gebruik kunnen stellen.

Interacties met reguliere of natuurgeneesmiddelen zijn mogelijk. Raadpleeg hiervoor een deskundige.

Vitamine B5 werkt het best in combinatie met de andere B-vitaminen, een vitamine B-complex naast vitamine B5 is dus aan te bevelen. Daarnaast kan het zinvol zijn om op de aanvoer van voldoende zwavel te letten, met name cysteïne (bijvoorbeeld NAC), omdat voor omzetting van pantotheenzuur in de actieve vorm (panthethine) een -SH groep van cysteïne nodig is. Daarnaast is voor de omzetting van pantotheenzuur in CoA magnesium nodig, waardoor in geval van magnesiumdeficiëntie deze omzetting minder goed zou kunnen verlopen. Tenslotte wordt aangeraden orthomoleculaire suppletie altijd te combineren met een multivitamine en vitamine C.